استرس، اصطلاحا به دو دسته «خوب» و «بد» تقسيم‌بندي مي‌شود چرا که اصل استرس، واکنش طبيعي و خودکار بدن براي آماده کردن ما جهت انجام کارهاي فوري و ناگهاني است.
آن چيزي که باعث مي‌شود استرس، بد يا خوب باشد، اين است که اين پاسخ خودکار بدن، بيش از حد باشد يا نباشد. به هر حال، داشتن درجاتي از استرس به فرد کمک مي‌کند فعاليت‌هايي را که بايد انجام دهد، به نحو بهتري به سرانجام برساند... آيا استرس، به خودي خود مي‌تواند نقشي در موفقيت فرد در زندگي، کار و تحصيل داشته باشد يا خير.
«استرس خوب» آن شکل از واکنش بدن به محرکهاي بيروني است که بدن را به آمادگي بيشتر وامي‌دارد. ترشح هورمون‌هاي مرتبط با استرس که اصلي‌ترين آنها دو هورمون اپي‌نفرين و نوراپي‌نفرين هستند، اثرات زير را به صورت فيزيولوژيک و به شکل مستقيم يا غيرمستقيم در بدن موجب مي‌شوند. جريان خون بيشتري توسط قلب پمپاژ مي شود خون موجود در رگ‌هاي پوست و سطح بدن به سمت اعضاي حياتي‌تري مثل مغز و قلب جا به جا شود. آزاد شدن ذخاير قندخون از شکل ذخيره شده آنها (يعني گليکوژن) به شکل قند آماده به مصرف (گلوکز) در داخل خون است . آزاد شدن انواع سلو‌ل‌هاي ايمني بدن به داخل رگ
افراد داراي تيپ شخصيتي B، با مسايل و اتفاقات راحت‌تر برخورد مي‌کنند و کنار مي‌آيند و نسبت به محرکهاي محيطي، حساسيت کمتري از خود نشان مي‌دهند. اين افراد معمولا به همان سطحي از کارايي و رشد که رسيده‌اند، قناعت مي‌کنند
استرس بد چيست؟
هر وقت پاسخ هورموني بدن به محرکهاي بيروني که باعث ترشح‌شان مي‌شوند، بيش از حد باشد يا اينکه با محرکهاي ساده و پيش‌پا افتاده‌تري، اين هورمون‌ها ترشح شوند، آن وقت است که استرس بيش از حد (و به تدريج، اضطراب) و يا استرس نابجا ايجاد مي‌شود. آنچه در موفقيت فردي و اجتماعي انسان دخيل است، آن است که شرايطي را که او را دچار استرس بد و نامطلوب مي‌کند، بشناسد و مهارت‌هايي را کسب نمايد که بتواند استرس بد را به تدريج به استرس خوب تبديل کند. بهتر است با ذکر مثال‌هايي سعي کنيم مواردي را که استرس باعث ايجاد مشکل در سر راه موفقيت فرد مي‌شود، بهتر بشناسيم. استرس بيش از حد، موقع رفتن به مدرسه، استرس بيش از حد، موقع سخنراني در يک جمع، استرس بيش از حد، موقع کنکور يا امتحانات بزرگ، استرس بيش از حد، موقع آمدن مهمان و يا رفتن به مهماني، استرس بيش از حد، موقع رانندگي يا امتحان رانندگي.
اما چگونه بايد اين موارد را شناخت؟ لازم است که همواره توجه خودمان به اين «بيش از حد» بودن‌ها باشد و يا اگر اطرافيان متوجه آن شدند، از آنها بخواهيم نظرشان را به ما منتقل کنند. با توجه به ميزان استرسي که در حالت طبيعي به افراد وارد مي‌شود، آدم‌ها به صورت کلي به دو تيپ شخصيتي زير تقسيم‌بندي مي‌ش
تيپ شخصيتي A
: اين گروه افرادي هستند منظم‌تر، جدي‌تر، پرتلاش‌تر و حساس‌تر به انجام کارها و امور محوله به آنها و مسايل شخصي و کاري‌شان. (اصطلاحا جوشي‌اند!)عموما در رسيدن به اهدافي که برايشان مهم است و براي دستيابي به موفقيت‌هاي بالاتر تلاش بيشتري انجام مي‌دهند و آمادگي بالاتري از خود نشان مي‌دهند. اما از آن طرف، احتمال ايجاد اضطراب و استرس بيش از حد هم در آنها بيشتر است.
• تيپ شخصيتي B:
اين گروه افرادي هستند آرام‌تر، راحت‌تر و با حساسيت کمتر به انجام کارها و امور محوله به آنها و مسايل شخصي و کاري‌شان. (اصطلاحا خونسردند!) افراد داراي تيپ شخصيتي B، با مسايل و اتفاقات راحت‌تر برخورد مي‌کنند و کنار مي‌آيند و نسبت به محرکهاي محيطي، حساسيت کمتري از خود نشان مي‌دهند. اين افراد معمولا به همان سطحي از کارايي و رشد که رسيده‌اند، قناعت مي‌کنند و کمتر پيش مي‌آيد که به دنبال ارتقاي ناگهاني و حرکت به سمت پله‌هاي دست‌نيافتني‌تر باشند.
چگونه استرس بد را به خوب تبديل کنيم؟
براي دستيابي به موفقيت‌هاي بيشتر، فرد لازم است هم استرس از نوع خوب را داشته باشد و هم مهارت‌هايي را ياد بگيرد که استرس بد را به استرس خوب تبديل کند.
• مواجهه و تمرين:
يکي از رايج‌ترين راه‌هاي غلبه بر استرس بد، مواجهه با شرايطي است که فرد را دچار استرس مي‌کند؛ يعني «دل به دريا زدن» و «تمرين» براي مواجهه با شرايط بد، باعث مي‌شود که فرد در دفعات بعدي، دچار استرس کمتري شود.
• آشنايي با روش‌هاي آسوده‌سازي:
خوشبختانه امروزه روش‌هاي گوناگوني براي مقابله با استرس از طريق آسوده‌سازي يا ريلکسيشن در دسترس است و آموزش داده مي‌شود. اين روش‌ها به افراد کمک مي‌کنند تا در شرايط استرس‌زا بتوانند خود را آرام کنند و پاسخ غيرطبيعي بدن را به حالت طبيعي درآورند.
يکي از رايج‌ترين راه‌هاي غلبه بر استرس بد، مواجهه با شرايطي است که فرد را دچار استرس مي‌کند؛ يعني «دل به دريا زدن» و «تمرين» براي مواجهه با شرايط بد.
• استفاده يا کمک گرفتن از يک راهنما:
در بعضي گروه‌هاي سني که فرد خودش متوجه حالت غيرطبيعي هست، مي‌تواند از والدين، خواهر يا برادر، معلم يا استاد، دوستان و آشنايان مورد اعتماد بخواهد تا نشانه‌هاي غيرطبيعي استرس را در وجود او شناسايي کنند.
• دسترسي به خوردني‌هاي شيرين:
همراه داشتن آب‌نبات يا شکلات در مواقع استرس کمک مي‌کند تا بتوان با سرعت بيشتري، قند مورد نياز براي سوخت و ساز اعضاي حياتي بدن مثل مغز را که نيازمند تمرکز و فعاليت صحيح و دقيق است، فراهم کرد.
• مطالعه:
مطالعه، چه درباره روش‌هاي کنترل استرس و چه درباره هر چيز ديگر، روشي است که علاوه بر کاهش استرس، به تقويت تمرکز در شرايط استرس کمک مي‌کند. ضمن آنکه به يادگيري هم کمک مي‌کند.
• ورزش و فعاليت بدني:
از روش‌هاي شناخته‌‌‌‌شده کاهش استرس بد و افزايش استرس خوب، ورزش و فعاليت جسماني است.
• مشاوره:
مشاوره با فرد دانا، آگاه يا يک روان‌شناس و روان‌پزشک، در تقويت استرس خوب بسيار کمک کننده خواهد بود.
• شرکت در فعاليت‌هاي اجتماعي:
شرکت در اين فعاليت‌ها، علاوه بر اينکه مهارت‌هاي کار گروهي را در افراد افزايش مي‌دهد، به آنها کمک مي‌کند تا در شرايط بروز مشکلات بتوانند تصميم‌گيري منطقي‌تر و بهتري داشته باشند و به تدريج ياد بگيرند که چگونه با مسايلي که آنها را دچار استرس مي‌کند، کنار بيايند.
دکتر عليرضا احمدوند
تبیان
تبیان
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر