برای ازدواج موفق، آگاهی و برنامه ریزی لازم است

ازدواج آگاهانه و با برنامه رمز موفقیت است.
ازدواج آگاهانه و با برنامه، برج مراقبت زندگی است و ضرورت آن، به ویژه در این دوران که زندگی بشر از پیچیدگی خاصی برخوردار است، پوشیده نیست.

مواردی چون نیل به آرامش و سکون، تأمین نیازهای جنسی و حیات، بقای نسل، تکمیل شخصیت و تکامل اجتماعی، سلامت و امنیت اجتماعی و تأمین نیازهای روانی - اجتماعی در شمار مهم‏ترین اهداف ازدواج جای دارند.

رسیدن به همه این اهداف به تأمل و تفکر و نیل به چنین ازدواجی به برنامه ریزی نیازمند است. این مقاله به ضرورت ازدواج می‏پردازد و سپس ۹ مؤلّفه ضروری جهت برنامه ریزی ازدواج را برمی‏شمارد. انسان، اجتماعی‏ترین موجود زمین است و هیچ انسان سالمی نمی‏تواند بدون ارتباط با دیگران زندگی کند. آدمی ترکیبی از جسم و روان است. برخی چنان می‏پندارند که وجودشان به این جسم خاکی محدود است. در صورتی که این جسم، استراحتگاه موقتی روح شمرده می‏شود و روان آدمی به مونس و همدم و همراه نیاز دارد. اریک فروم ،روان شناس آلمانی، می‏گوید: «انسان از لحظه‏ای که به دنیا می‏آید تا آن دمی که از دنیا می‏رود، هر کاری که می‏کند برای رفع احساس تنهایی خویش است.»
وقتی این تنهایی بیش‏تر شود، تکاپوی بشر برای جست‏وجوی یار و همراه فزونی می‏یابد. کامل‏ترین و جامع‏ترین نمود این جست و جو که قاعدتاً تمام زندگی فرد را تحت الشعاع قرار می‏دهد، ازدواج است.


صاحب نظران معتقدند به همان اندازه که نباید از ازدواج دچار ترس و توهم شد، به همان اندازه نیز نباید این اتفاق مهم و حیاتی را ساده پنداشت؛ زیرا ازدواج‏های بدون برنامه و مطالعه کارنامه ی خوبی نداشته‏اند. به همین خاطر، برای یک ازدواج موفق باید برنامه داشت. این امر به ویژه در دنیای امروز که از پیچیدگی خاص برخوردار است، اهمیت دو چندان پیدا می‏کند؛ ازدواج یک سنت دیرینه اجتماعی است؛ ادیان الهی از مشوّقان عمده آن بوده‏اند و حتی آن را میثاق مقدس خوانده‏اند. دین مبین اسلام بر این سنت پاک و ارزشمند که سعادت جامعه را رقم می‏زند و موجب بقای نسل می‏گردد، بسیار تأکید ورزیده است.
پیامبر اکرم (ص) می‏فرماید: «هیچ بنایی نزد خداوند از ازدواج محبوب‏تر نیست.»(۲) این بنا به برنامه و نوعی مهندسی فکری و روحی نیاز دارد. ازدواج وتشکیل خانواده حرکت از «من» به سوی «ما» است. نیازی مقدس و طبیعی است که از فطرت و آفرینش انسان‏ها سرچشمه می‏گیرد و نباید آن را یک قرار داد متعارف اجتماعی تلقی کرد؛ زیرا اگر این بنیان مقدس آسیب ببیند، پیامدهایی جبران‏ناپذیر دارد.

مولفه های لازم در برنامه ریزی

در برنامه ریزی ازدواج از ۹ عامل نام برده می‏شود که در توفیق این امر مهم تأثیر بسیار دارد.

این عوامل عبارت است از:

۱) نیت و اراده آگاهانه برای ایجاد خانواده و ساختن زندگی مشترک
نیت تنها یک امر ذهنی نیست. این پدیده مجموعه‏ای از طراحی‏های ذهنی و عملی است که سخت‏کوشی و تلاش بهینه و کارآمد بخشی از آن به شمار می‏آید. کسی که برنامه‏ای شفاف و روشن برای این امر مهم داشته باشد، استحکام و بقای این پیوند مقدس را رقم زده است. البته این نکته را هم نباید فراموش کنیم که هر گاه انسان به کاری مقدس و ارزشمند به ویژه ازدواج دست بزند، رحمت الهی یاری اش می‏دهد.

2-سلامت روح و جسم
انسان سالم به وجود آورنده ی خانواده سالم است و چون اجتماع مجموعه خانواده‏ها است، وقتی سلامت روان پایه و اساس زندگی‏های مشترک باشد، بالندگی اجتماعی به ارمغان می‏آورد. سلامت جسم در مرتبه بعد است. گروهی از مردم دراثر سوانح و جنگ‏ها مشکل جسمی پیدا می‏کنند؛ ولی می‏توانند زندگی زناشویی بسیار متعالی تشکیل دهند.

3- داشتن منبع درآمد مناسب
بحث تأمین برای یک ازدواج موفق و زندگی پرخیر و برکت بسیار ضرورت دارد. مسأله اشتغال و تأمین خانواده نوعی امنیت روانی ایجاد می‏کند که لازمه ی زندگی مشترک است. دانشجویانی که به ازدواج تمایل دارند، با جد و جهد در کنار درس، حرفه‏ای می‏یابند و مسأله تأمین را تا حدود زیادی حل می‏کنند. یاری خانواده دراین زمینه نیز از عوامل آسان کننده ازدواج است. البته در این مراحل صبر، قناعت، پذیرش وضع موجود، و تلاش برای تأمین هر چه بیش‏تر ضرورت دارد.

4-سن مناسب
زوج مناسب باید از جهت جسمی به بلوغ کامل رسیده باشند و از جهت روحی و روانی برای پذیرش مسؤولیت ازدواج آمادگی داشته باشند. امروزه، با عنایت به بحث تحصیل و کار و امکانات، تعریفی خاص از سن مناسب وجود ندارد؛ یعنی با لحاظ کردن بلوغ جسمی و روحی و تطبیق با شرایط زمانه، از جهت تحصیل و اشتغال و تأمین، می‏توان در خصوص ازدواج تصمیم گرفت. البته نباید فراموش کنیم که بیش از سن تقویمی، سن عقلی ضامن بقای زندگی مشترک خواهد بود.

5-ثبات عاطفی
داشتن ثبات عاطفی و کنترل عواطف و احساسات در امر ازدواج بسیار تعیین کننده و مهم است. حوصله و بردباری، صداقت، خلوص، بی آلایشی، مهربانی، گذشت، صمیمیت ، اعتماد، اطمینان، نظم و انضباط و همکاری، سازگاری، تعهد، سخاوت و حسن تفاهم و بالاخره انعطاف از موارد عمده ی ثبات عاطفی اند. جوانانی که در آستانه ازدواج و تشکیل خانواده قرار دارند، باید از حداقل ثبات برخوردار باشند؛ بتوانند خشم و شادی غیر طبیعی خود را کنترل کنند؛ با متانت و تأمل به بررسی واقعیت‏ها پردازند و هنگام قضاوت و داوری با عقل و منطق ظاهر شوند.
عقیده بر این است که در امر ازدواج باید «عقل و عاطفه» را به هم پیوند زد تا فرزندی به نام منطق صحیح و تعامل انسانی زاده شود.

۶) داشتن منطق و مسؤولیت پذیری
برای پدید آوردن یک ازدواج موفق هرگز نباید بنیان آن را بر هوس‏های گذرا استوار کرد. یکی از معیارهای اساسی در مرحله مقدماتی ازدواج داشتن منطق و احساس مسؤولیت پذیری است که در حقیقت علاقه و رغبت برای ایجاد خانواده است و پیش شرط اساسی ازدواج موفق به شمار می‏آید.

۷) عشق الهی و تحکیم بنیان خانواده
در فرایند ازدواج مراحلی وجود دارد که سردار همه آن‏ها عشق و شوق به زندگی با همسر آینده است. این عشق هر چه به حقیقت و واقعیت و اصالت نزدیک‏تر باشد، خانواده از تداوم و استحکام فزون‏تر برخوردار می‏شود. وفاداری به عشق، وفاداری به همسر را به ارمغان می‏آورد که در آن احساس تکامل و تعلق خاطر و خوشبختی حاصل می‏گردد.
بعضی صاحب نظران معتقدند، «عاشق بودن» شیرین‏تر از «حق داشتن» است. پس اگر در زندگی مشترک همواره بر این اصرار کنید که حق به جانب من است، عشق و گذشت را فراموش خواهید کرد. کانون خانواده مکانی برای بخشش و خوشبخت کردن طرف مقابل است نه مقابله و به دست آوردن امتیاز.

۸) قوانین ازدواج
ازدواج دارای وظایف، حقوق و تکالیف است. ضرورت آشنایی جوانان باقوانین و مقرارت ازدواج بر هیچ کس پوشیده نیست. این مسأله بخشی از برنامه ازدواج است. آشنایی مقدماتی با حقوق و قوانین تشکیل خانواده، در پایداری ازدواج و شیرینی و لذت زندگی بسیار مؤثر است. از جمله این حقوق، حقوق قانونی و شرعی، مهریه و حدود و اختیارات زوجین در برابر یکدیگر، تقسیم کار، حقوق زن، تعهدات اصلی و فرعی، شروط و تربیت فرزند است.

۹) بهداشت، مدیریت تحکیم خانواده
از لوازم یک ازدواج موفق و برنامه ریزی شده آشنایی زوجین با بهداشت و تلاش برای حفظ و نگهداری سلامت خانواده است.کسب اطلاعات در خصوص تنظیم خانواده و توجه به برنامه‏های جمعیتی کشور، به عنوان یک خانواده بزرگ، ضرورت دارد
‏